Sayid Özcan
MEB E-Öğrenme Tasarımcısı
Güvenli İnternet Kullanımı Konusunda 6 Önemli İpucu
Son birkaç yıldır her yıl Şubat’ın ilk günlerinde Güvenli İnternet Günü ya da Haftası olarak tanımlanan günler oluyor. 2020 yılında Güvenli İnternet Günü olarak 10-11 Şubat olarak belirlenmiştir. İnternette özellikle çocukların ve gençlerin yaşayabilecekleri olası güvenlik problemleri konusunda farkındalık oluşturmak için belirlenen bu günde ben de gençlere yönelik bazı tavsiyelerde bulunacağım.
Gençler, internette çok fazla vakit geçiriyorsunuz, değil mi? Eğer öyleyse, interneti karanlık yüzünde sizi tuzağa düşürmek için bekleyen tehlikelere karşı temkinli olmalısınız. Aslında sadece virüsler, hackerlardan bahsetmiyorum ayrıca son zamanlarda özellikle gençlere yönelik sosyal medya üzerinden kötülük eden bazı insanlar ortaya çıktı.
Muhtemelen birisinin bilgisayarının hacklendiğini, kişisel bilgilerinin çalındığını ve hatta özel fotoğraflarının internet ortamına sunulduğunu duymuşsunuzdur.
“Yok canım, bunlar bana olmaz” demeyin. İnsanların başına internette her türlü kötülük gelebiliyor. Aşağıdaki güvenli internet konusunda sizlere vereceğim tavsiyelere uyarak bu kötülükleri en aza indirebilirsiniz.
1. Kimliğini Gizli Tutun
Kimseye gerçek adınızı ve adresinizi ya da hangi mahallede yaşadığınızı söylemeyin. İnternet için şöyle bir kural var: Kötü insanların sizi kolayca bulmasını sağlayacak bilgilerin hiçbirini internette paylaşmayın. Amerika Birleşik Devletleri Ticaret Komisyonunun yaptığı araştırma sonucuna göre hangi okula gittiğiniz, hangi spor salonuna gittiğiniz gibi “çok küçük bir ipucu” dahi kötü niyetli insanların sizleri bulabilmesi için yeterlidir. Sokaktan geçen 40-50 yaşlarında tanımadığınız bir kadına ya da adama kişisel bilgilerinizi, nerede yaşadığınızın bilgisini vermezdiniz değil mi? O zaman sosyal medyada bulunan havalicocuk65, yakisikliserseri43 gibi takma isimli insanların da bu bilgilere ulaşmasını engelleyin.
2. Kullanıcı Adınız ve Şifrelerinizi Kimseyle Paylaşmayın
İnternet ortamında sosyal medya siteleri ve buna benzer üyeliği bulunan diğer sitelere giriş için belirlediğiniz kullanıcı adı ve şifreleriniz kimse ile paylaşmayın. Güvendiğiniz bir kişi sizin hesabınızdan sizin adınıza başkalarına istenmedik ve sizi zor duruma sokacak bir şey yazıp paylaşabilir. Bu o arkadaşınız için komik görünse bile, emin olun bu sizin için daha kötü bir duruma dönüşebilir. Bu kötü niyetli arkadaşınız en iyi ihtimalle sizi okulda attıracak, ailenizle kötü duruma düşebilecek ve hatta kanunlara aykırı paylaşımlarda bulunabilir. Belki daha da kötüsü olabilir. Bu nedenle kullanıcı adınızı ve şifrelerinizi saklı tutun.
3. İnternetin Çok Büyük Bir “Hafızası” Olduğunu Unutmayın
İnternetin çok büyük bir ortam oluşu ve bilgileri silmeye de izin vermesi sizin burada bulunan özel fotoğraflarınızın, şiddet ve küfür içeren yorumlarınızın ya da yasa dışı yapmış olduğunuz bir aktivitenin gözden kaybolacağı anlamına gelmesin. Kendinizle ilgili paylaştığınız her bilgiye, belgeye, fotoğrafa, videoya dikkat edin. Ayrıca, arkadaşlarınızın da sizinle ilgili yapmış oldukları paylaşımlara da dikkat edin çünkü bu paylaşımlarla ömür boyu yaşamak zorunda kalabilir ve bu paylaşımların sizi zor durumda bırakmasına neden olabilirsiniz.
4. İnternette Gerçek Hayatta Olduğunuz Gibi “İyi” Olun
İnsanlara nefret içeren e-mailler göndermek, başkalarının hesaplarını hacklemek, yasa dışı olarak müzik, video, film indirmek ve sosyal medyada insanları tehdit etmek gerçek hayatta olduğu gibi internet ortamında da yasa dışıdır. İnternette kullandığınız sahte bir kullanıcı adının arkasına saklanmaya çalışmak büyük hatadır. Çünkü bu kişiler IP adresleri ve uydudan alınan bilgilerle kolayca saptanabilmektedir. Ne yazdığına ne yaptığına dikkat et çünkü başkaları senin ne yaptığına çok dikkat ediyor.
5. İnternetten Tanıştığın Birisiyle Görüşürken Çok Dikkatli Ol
FBI’ın açıkça söylediği bir şey var ki o da “kesinlikle internetten tanıştığınız birisiyle gerçek hayatta görüşmeyin” ifadesidir. Gençler artık sosyal medyada çok fazla arkadaşlıklar edinebiliyor. Bu aşamada tanıştığınız bir internet arkadaşınızı gerçek hayatta bildiğiniz ve güvendiğiniz birisine de söylemenizi ve bu kişiyle gerçek hayatta görüşürken çok dikkatli olmanızı tavsiye ediyorum.
Eğer bu kişiyle görüşmeye kara verirseniz, bence ailenizden birisinin sizinle birlikte olması gerekir. Bir alışveriş merkezi gibi birçok insanın bulunduğu halka açık bir yerde bu kişiyle görüşmenizi tavsiye ederim. Hatta karşınızdaki kişiye ailesinden birisiyle gelmesini söylemelisiniz. Böyle durumlarda görüştüğünüz bir kişiden şüphe duyuyorsanız iç güdülerinize güvenin ve oradan derhal uzaklaşın.
6. Ailenizin Sizden Sorumlu Olduğunu Unutmayın
Anne ve babalar 18 yaş altındaki çocukların internetteki aktivitelerinden sorumlulardır. Anne ve babanız internet hakkında çok az bilgi sahibi olsa da, onlara hangi sitelere, hangi sosyal medya hesaplarına girdiğinizi, telefonda hangi uygulamaları kullandığınızı söylemelisiniz. Onlar da muhtemelen siz bu bilgiyi verince bu durumla ilgilenecekler ve sizin yanlış bir yola sürüklenmenize engel olmaya çalışacaklardır. Ne olursa olsun sonuçta sizler hala çocuksunuz ve internet ortamındaki kötü niyetli kişilerin potansiyel kurbanısınız. Lütfen duygularınızla değil aklınızla hareket etmeyi deneyin.
İnternet Güvenliği İle Alakalı Ekstra Bilgiler
İnternette Hemen Hemen Her Bilgi Takip Edilir
İnternette yaptığınız her bir arama, ziyaret ettiğiniz web siteleri, silmiş olduğunuz gönderileriniz ve gönderdiğiniz e-mailler muhakkak bir yerlerde kayıtlı ve saklıdır. İnternete düşen bir bilginin geri alınması neredeyse imkansızdır. Bu konuda dikkatli olmalısınız.
İnsanlar İnternette Kendi “Fantazi Dünyalarında” Yaşıyorlar
İnternet ortamında size “merhaba, ben İstanbuldan 15 yaşında yakışıklı birisiyim” yazsa da o 60 yaşında bir yetişkin ya da karşı komşunuz bile olabilir. İnternet ortamında yazılan her şeye inanmamak gerekir.
Bilgileriniz Başkalarına Satılabilir
Her sitenin kendine ait gizlilik politikası olarak belirlediği bazı kuralları var. Şimdi birçok sitenin sizin isminiz, soy isminiz, e-mail adresiniz gibi birçok kişisel bilgiyi nasıl kullandığını anlatacağım. Bu web siteleri gizlilik politikalarında sizin bilgilerini koruyacağına söz vermelerine karşın bu gibi kişisel bilgileri reklam şirketlerine satabilir. Bunun sonucunda e-mail adresinize sizin daha önce hiç alakanız olmayan sitelerden günde 150-200 tane spam posta alabilirsiniz. Bu e-mailler kötü niyetli de olabilir. Lütfen sizden ekstra bilgiler isteyen sitelere bu bilgileri verirken dikkatli. Adres çubuğunda güvenli internet sitesi göstergesi “https” ibaresi olmayan ve kilit işareti olmayan web sitelerine bu gibi özel bilgilerinizi vermeyin.
Pornografik İçerikli Sitelere ve Maillere Dikkat Edin
İnternet üzerinde pornografik içerikli reklam, yazı, resimlere denk gelme olasılığınız çok yüksektir. Çünkü pornografi internette yer alan en büyük marketlerden birisidir. Bu gibi durumlarda, kontrolü ele almanızı tavsiye ediyor ve girmiş ya da yönlendirilmiş olduğunuz pornografik içerikli siteden çıkmanızı ya da size gönderilen pornografik içerikli bir spam mailini derhal silmenizi tavsiye ediyorum.
Unutmayın, pornografik içerikler, resimler, videoların hepsi bir kurgudan ibarettir. Cinsel yaşam konusunda bilgi sahibi olmanız elbette gereklidir ancak bunu daha profesyonel bir şekilde gerekli kişilerden almalısınız.
Internete Kendi Fotoğramı Göndermek Güvenli mi?
18 yaş atındaki çocuklar için bu kesinlikle tehlikeli. Kayıp ve İstismar Edilmiş Çocuklardan sorumlu Amerika Ulusal Merkezinde görev yapan John Shehan gençlerin özellikle başkalarına çıplaklık içeren fotoğraflar göndermesinin kesinlikle çok tehlikeli olduğunu ve bu durumun kötü niyetli insanlar tarafından kullanıldığını ifade etmiştir. Bu yüzden eğer birisi sizden özel bir fotoğrafınızı isterse kim olursa olsun, gerçek hayatta tanıdığınız biri dahi olsa göndermeyin. Shehan bu konuda ayrıca bu şekilde fotoğraflar gönderen gençlerin şantaja maruz kaldıklarını ve daha fazla göndermedikleri taktirde kötü niyetli kişilerin bu fotoğrafı internet ortamında paylaşacağını ya da ailesinden birisine göndereceğini söyleyerek gençleri zor durumda bıraktıklarını ifade etmiştir.
Genç arkadaşlarım! İnternet kullanımı çok yaygın olsa da bu konuda bilinçsiz hareket etmek hayatımızda önleyemeyeceğimiz yaralar açabilir. Bu nedenle size verilen bu tavsiyeleri dikkatle okuyup ona göre internette vakit geçirmenizi diliyorum. İnternette güvenli bir vakit geçirmek için buraya tıklayarak tamamen ücretsiz bir hizmet olan güvenli internet hizmetinden faydalanabilirsiniz.
Kaynak: https://teens.webmd.com/features/teen-internet-safety-tips